Mariusz Kotowski "Pola Negri. Własnymi słowami" z Wydawnictwa Prószyński i S-ka

Od jakiegoś czasu szukam pomysłu na ciekawą osobowość, którą mogłabym przedstawić na swoim blogu „Czytam duszkiem”. Ostatnio, gdy pisałam o Helenie Modrzejewskiej, trafiło do mnie od Was sporo głosów, że chętnie dowiedzielibyście się więcej o życiu innych znanych Polek. Ba, mówicie i macie. Odpaliłam elektroniczny system biblioteczny, wybrałam odpowiednie tytuły, odebrałam zamówienie i zaczęłam lekturę pt. „Pola Negri. Własnymi słowami” Mariusza Kotowskiego. Nie zwlekając zasiadłam do niej z zapałem i… książka mnie rozczarowała. Wiedziałam wprawdzie, że nie będzie to typowa biografia, ponieważ autor zastrzegł, że jest to zbiór materiałów, w których o swoim życiu opowiada sama wielka Pola Negri. Stylistyka, w której utrzymana jest książka, sprawia, że pozycję czyta się przyjemnie, ale… ale… istotnych faktów, które pozwalałyby zbudować sobie zarys osobowości Apolonii Chałupiec, występującej pod artystycznym pseudonimem Poli Negri, znalazłam tam raczej niewiele. Zaryzykuję nawet stwierdzenie, że przeglądając Internet można trafić na więcej informacji o aktorce niż funduje Mariusz Kotowski.

Książka została podzielona na dwie części. W pierwszej znajdują się obszerne materiały pogrupowane na rozdziały, w których Pola Negri koncentruje się głównie… na swoich relacjach z mężczyznami. Takie fragmentaryczne ujęcie jej osoby jest dla mnie rozczarowujące i myślę, że nie stanowi choćby próby zmierzenia się z przestawieniem jej świata. Jak wspomniałam, autor zaznaczył, że książka zawiera zbiór publikowanych w prasie artykułów autobiograficznych Poli Negri. Kotowski jednak nie zamieścił jakichkolwiek wzmianek, kiedy i w jakich magazynach pojawiały się te materiały czy w jakich okolicznościach. Nie wiemy zatem, z jakiego okresu pochodzą. Możemy tylko przypuszczać, że były pisane pod publiczkę i mogły być drukowane za wynagrodzeniem, być może dla podtrzymania popularności aktorki.  

Rozważania Negri są obszerne, ale raczej skupiają się na budowaniu klimatu, romantycznej atmosfery opowieści z nią w roli głównej niż na twardych faktach. Podkoloryzowane w szczegóły luksusowego wystroju oraz emocje, które zawsze są w cenie, sprawiają wrażenie sztucznych scen stworzonych na potrzeby odbiorcy, który oczekuje kolejnej bajki rodem ze srebrnego ekranu. A ponieważ Negri była bystra i doskonale rozumiała siłę wizerunku, ubierała więc wspomnienia w piękną szatę i dawała je do druku, pozostając tym samym znowu w centrum zainteresowania. Taki przekaz mnie jednak nie zadowala.

Druga część zatytułowana „W kinie życie jest snem” jest również autorstwa samej Poli Negri i dla odmiany zawiera kilka krótkich opowiadań oraz krótki scenariusz filmowy. O niej samej dowiadujemy się z tej części tylko tyle, że… całkiem sprawnie władała także piórem.

Nieco światła na historię polskiej gwiazdy Hollywood rzuca przekrojowa chronologia wydarzeń zamieszczona na początku książki. Znajdziemy tam najważniejsze fakty tak ze sfery zawodowej, jak i jej prywatnego życia, dzięki czemu zyskujemy pewien obraz tego, co działo się na poszczególnych etapach kariery aktorki.

Kilka wartościowych konkretów znajdziemy też w krótkim wstępie. Żebym jednak nie okazała się skrajną malkontentką, muszę koniecznie wspomnieć, że za niewątpliwy atut uważam zamieszczoną w książce kolekcję zdjęć. Świetnie obrazują one różnorodne wcielenia Negri, przede wszystkim jako femme fatale z jej charakterystycznym spojrzeniem i zniewalającym uśmiechem.

Podsumowując, książka pt. "Pola Negri. Własnymi słowami" Mariusza Kotowskiego nie przyniosła mi tego, co mogłabym nazwać czytelniczym usatysfakcjonowaniem. Praktycznie nie dała szansy na to, na co liczyłam najbardziej, czyli na pogłębienie wiedzy o polskiej gwieździe światowego przecież formatu z okresu "złotej ery" Hollywood. 

"Rozmowy z Duszkiem" - gościem jest Magdalena Jasny - autorka serii o "FarMagii"

Magdalena Jasny - autorka serii o "FarMagii", na którą składają się "FarMagia" oraz "Sekret lodowego klucza" - jest gościem "Rozmów z Duszkiem". 

Z Panią Magdaleną Jasny miałam już przyjemność rozmawiać w maju 2020 (link do wywiadu znajdziecie poniżej)😊👇

Magdalena Jasny - wywiad z maja 2020 r.

A teraz, będąc patronem medialnym drugiej części, zatytułowanej "Sekret lodowego klucza", ponownie odwiedzam łąki magicznej farmy dla cudownych istot, którymi opiekują się Tereska i Jonatan. Linki do recenzji obu części opowieści dla przypomnienia również poniżej👇:

"FarMagia" 

"Sekret lodowego klucza"

Najnowszy odcinek "Rozmów z Duszkiem" z Panią Magdaleną Jasny w dużej części jest poświęcony jej twórczości, czyli farmagicznym klimatom, lecz nie zabraknie także rozwinięć wątków na nieco szerszej arenie społecznej, jak choćby dotyczących poszukiwań piękna i inspirowania ciekawości. Tradycyjnie już pojawia się wzmianka o akcji #SzczepimySięDuszkiem.

Zapraszam do obejrzenia wywiadu z Panią Magdaleną Jasny👻

RECENZJA PATRONACKA - Magdalena Jasny "FarMagia. Sekret lodowego klucza" z Novae Res

Magdalena Jasny "FarMagia. 
Sekret lodowego klucza" z 
Wydawnictwa Novae Res

Pierwszą część „FarMagii” Magdaleny Jasny czytałam w szerokim towarzystwie. To znaczy, byłam ja, była moja znajoma i jej 5-letni synek oraz od czasu do czasu nakrapiany rdzawymi łatkami kiciuch. Piszę „od czasu do czasu”, bo kto ma kota, to wie, że chadzają własnymi drogami i nie poddają się łatwo woli właściciela. Ten też czasami nam towarzyszył, a czasami zmykał w tylko sobie znajome rewiry. W skrócie powiem, że wszystkich nas „FarMagia” pochłonęła bez reszty i seans czytelniczy trwał kilka dni, bo przecież nie tylko o to chodzi, by czytać, lecz także by wspólnie przeżywać, pytać, dyskutować, a nawet… rysować.

Trzymając w dłoni kolejną część książki pt. „FarMagia. Sekret lodowego klucza” Magdaleny Jasny, stwierdziłam, że drugi raz zanurzę się w historię sama, by nikt i nic mnie nie rozpraszał i nie wybijał z rytmu rozwijania nici fantazji. Wiem, trochę to samolubne, ale inaczej trudno byłoby mi poskromić czytelniczą ciekawość. Czyli najpierw nacieszyłam się książką ja, a dopiero potem trafiła pod strzechy sympatycznych sąsiadów. Teraz możemy ją wspólnie czytać tak długo, jak chcemy, a nawet robić przerwy, bo mój apetyt został zaspokojony.

Podobnie jak poprzednio, już sama okładka nęci oko kolorową sceną przedstawiającą dwójkę bohaterów w towarzystwie udziwnionego stwora. Ponieważ Magdalena Jasny jest nie tylko autorką opowieści, lecz ma również talenty ilustratorskie, które wykorzystała w „Sekrecie lodowego klucza”, to sama zaprojektowała okładkę oraz każdy rozdział poprzedziła ilustracją. Zresztą w tworzeniu grafik uczestniczyła także jej córka. Co ciekawe, Młody odkrył, że ilustracje doskonale nadają się do kolorowania. W środku czeka na nas kilkadziesiąt rozdziałów i 309 stron czytania!

W „Sekrecie lodowego klucza”, podobnie jak poprzednio, prym wiodą Tereska i Jonatan. Tereska jest Opiekunką w magicznej krainie niezwykłych stworzeń, do której przedostaje się za pomocą lodowego klucza. FarMagia stanowi dom nie tylko dla smoków, jednorożców, hydr, pegazów, lecz także dla kapryśnie rozbrykanych elfów o czarodziejskich talentach. A ponieważ cudownych istot jest sporo, to i zajęć przy nich bez liku. Dobrze, że Jonatan – podobnie jak Tereska – kocha zwierzaki i uwielbia się o nie troszczyć, więc we dwójkę jest im zdecydowanie raźniej, mimo to sprawy do załatwienia wciąż się piętrzą. A to trzeba reanimować ledwie żyjącego ćmucha, a to ogony futrzakom wyszczotkować, a to zabawiać grymaśne chimerzątko, a to stawiać czoła powodzi, by ratować dobytek naukowy. Na dodatek znajdą się i tacy, co dla zysku i sławy będą z zimną krwią polować na mieszkańców cudownej krainy. Trzeba więc będzie oszacować ryzyko i podjąć walkę z intruzami, by podopiecznym nie stała się krzywda. A przecież poza FarMagią również toczy się życie… szkoła, nauka, odrabianie lekcje. Jak to wszystko pogodzić? Okazuje się, że Jasny znalazła sposób, by świat rzeczywisty pomysłowo połączyć ze światem magii.

Nastoletnim bohaterom nie brakuje przygód, a czytelnikom emocji. Do głównego wątku Jasny potrafi zręcznie wpleść baśń o czterech koniach czy zalążki mitycznych epizodów i narrację rozwija stopniowo, wprowadzając odbiorców w zakamarki opowieści tak, by nawet ci, którzy nie znają pierwszej części, mogli poznać zasady działania FarMagii. Tereska i Jonatan, choć o różnych temperamentach, wspaniale dbają o łączącą ich przyjaźń. Wiedzą, że mogą na siebie liczyć i doskonale się czują, odkrywając tajemnice otaczającej ich przyrody. Autorka podsuwa dzieciakom coraz to nowe wyzwania, daje im tym samym możliwość wykazania się, jak sobie radzić w życiu, wykorzystując zdobytą w szkole wiedzę w praktyce. Jak to młodzi teraz mawiają? I to ma sens😊 Każda przeszkoda, przed którą stanie tych dwoje, niesie ze sobą przydatne przesłanie lub wskazówkę. Bohaterowie uczą się dostrzegać zagrożenia, odróżniać dobro od zła czy poznawać ciężar kłamst i swobodę prawdy. Jestem przekonana, że „FarMagię” w pierwszej kolejności pokochają zwierzoluby, ale „Sekret lodowego klucza” otworzy serca także tych, którzy nie wiedzą, jak obchodzić się ze zwierzakami.

Jasny doskonale zna prawidła dobrej opowieści, zarówno sam pomysł, jak i jego realizacja są trafione w dziesiątkę. Narracja toczy się w swobodny sposób, od początku fascynuje naturalnym stylem, dając pole od uruchomienia wyobraźni młodego czytelnika. Dialogi są momentami tak autentyczne, że niemal zdają się być żywcem wyjęte z rozmów nastoletnich bystrzaków. Tu czas się nie dłuży, a wszystko dzieje się w porę i na dodatek z odpowiednim ładunkiem wrażeń. Jasny udowadnia, że przygoda może się przytrafić dosłownie wszędzie, nawet kawałek zwykłego kamyka może zainspirować, jeśli tylko zechce się dostrzec jego niesamowitość. Okazuje się, że niekoniecznie trzeba mieć od razu pod ręką najnowsze technologiczne fajerwerki, by zapewnić sobie mądrą zabawę (choć pożytecznym wykorzystaniem Internetu jej bohaterowie nie pogardzą).  

„FarMagia. Sekret lodowego klucza” Magdaleny Jasny, podobnie jak pierwsza część, może stanowić dla młodych czytelników wyjątkowo atrakcyjną lekturę z wyraźnymi bodźcami do rozwijania własnych zainteresowań, dociekania przyczyn i odkrywania ciekawostek tkwiących w zachodzących zjawiskach. Tereskom, Jonatanom oraz wszystkim, którzy zechcą otworzyć drzwi magicznego świata, życzę fantastycznych przeżyć!

Za możliwość objęcia książki Magdaleny Jasny pt. „FarMagia. Sekret lodowego klucza” patronatem medialnym „Czytam duszkiem” dziękuję wydawnictwu Novae Res. 

Edyta Kochlewska - autorka "Siedmiu ślubów mojej siostry" - w "Rozmowach z Duszkiem"

Edyta Kochlewska - autorka "Siedmiu ślubów mojej siostry"
(fot. Wojtek Męczyński)

Kim jest Edyta Kochlewska? W biogramie czytamy, że prawniczką, uciekającą dziennikarką (lecz nie wyczynową, bo jak sama zaznacza, sportów nie lubi). Dodatkowo poza biogramem pobuszowałam w sieci i dowiedziałam się, że jest także redaktor naczelną portalu dlahandlu.pl, oraz, co ważne z mojej perspektywy jako prowadzącej blog „Czytam duszkiem” głównie o tematyce literackiej, że jest także autorką książki pt. „Siedem ślubów mojej siostry”. Pani Edyto, gratuluję debiutu i zapraszam do „Rozmów z Duszkiem”.

Czytam duszkiem: Pani Edyto, dlaczego jest Pani uciekającą dziennikarką? Jak to mam rozumieć? O co chodzi?

Edyta Kochlewska: Gdy zdawałam na studia drogą eliminacji wybrałam te humanistyczne, bo nauki ścisłe, mówiąc oględnie, nie były moim konikiem. Pierwszym wyborem było dziennikarstwo, ale bałam się o wynik na egzaminie. Wybrałam więc opcję bezpieczną – prawo. Ta porażka by mnie nie zabolała. W ten sposób znalazłam się na prawie, ale już na piątym roku załapałam się na staż w małej redakcji. Mając takie zaplecze poszłam na studia podyplomowe z dziennikarstwa, żeby dopiąć sytuację, przed którą uciekłam pięć lat wcześniej. To był dobry wybór.

C.D.: Jestem, jak to się mówi, zapachowcem. Często śmieję się, że w poprzednim wcieleniu musiałam być chyba psem tropiącym, a w „Siedmiu ślubach mojej siostry” aż kipi od zapachów. Jak oddać na papierze urok aromatów, nut i wszelkich wonności, które tam się przebijają? Nie prościej wysłać czytelnika do perfumerii?

E.K.: Ostatnio zobaczyłam reklamę perfum Miss Dior 2021 z Natalie Portman, która leży na łące pełnej kwiatów. Pomyślałam: gdzie tę Zośkę zawiało? 😊 [Zośka to bohaterka „Siedmiu ślubów mojej siostry” – przypisek Czytam duszkiem] A mówiąc bardziej poważnie, zapach pojawił się jako motyw przewodni książki, bo potrzebowałam namacalnego elementu tłumaczącego popularność Zośki wśród tak różnych postaci jak psy, dzieci i mężczyźni. Nie brnęłam w poetyckie ich opisy. Postawiłam na skojarzenia. Tworząc je zdałam sobie sprawę, że zapachy mają dla mnie duże znaczenie. Pewnie dla wielu z nas. Nie na darmo marketingowcy rozpylają nam zapach chleba po centrach handlowych, gdy chcą wzbudzić w nas poczucie bezpieczeństwa i skłonić do wydawania większych kwot na zakupach. Jednak osadzenie akcji w perfumerii nie przyszło mi do głowy. Może następnym razem, przy innej opowieści.

C.D.: Może powiedzmy pokrótce, o czym jest książka pt. „Siedem ślubów mojej siostry”.

E.K.: Myślę, że każdy z nas może w niej znaleźć inną opowieść. Dla mnie jest historią o szukaniu siebie w sytuacji nadmiaru. Zośka nie ma spokoju, by wybrać drogę dla siebie. Rzuca się, a głównie rzuca mężczyzn. Dopiero chwila oddechu od rodzinnych oczekiwań daje jej szansę na zastanowienie się, czego chce od czego ucieka, co jej przeszkadza?

C.D.: Każdy ślub z perspektywy Zośki – głównej bohaterki – coś znaczy i wydarza się nie bez powodu… Trochę skomplikowała jej Pani życie.

E.K.: Ślub to niezwykle ograna sytuacja, którą wielu z nas lubi przeżywać na nowo, co pokazują wyniki oglądalności portali plotkarskich. Zośka dostała balon oczekiwań ślubnych jako prezent na starcie. Każdy kolejny wbijał szpilkę w podarowany jej mit. W tym sensie nie tyle komplikuję życie Zośki, co próbuję je upraszczać, by w końcu stanęła w momencie, w którym nie ma żadnych wygórowanych oczekiwań i kolorowych ułud. Jest czysta i otwarta na dobrą rzeczywistość, która może się wydarzyć.

C.D.: I jeszcze ta „siódemka” w tytule. Emblematyczna czy przypadkowa?

E.K.: Nie ma przypadków 😊 Siódemka przeskoczyła z niezrealizowanego scenariusza nawiązującego do biblijnej opowieści o kobiecie, której demon zabił siedmiu mężów w noc poślubną. Jednocześnie siódemka jako symbol jest tak nośna, że może zmieścić wszystkie znaczenia książki a nawet więcej. Jednym z nich jest przysięga – Zośka przysięga wiele razy. Kolejny to całość, zamknięty etap – tak jak w jej życiu. Jeszcze inny to związek kobiety i mężczyzny, bo kobietę opisuje liczba trzy a mężczyznę - cztery. I jak tu nie kochać symboli?

C.D.: Czy zrzucanie wszystkiego na estratetraenol, czyli popularne feromony, nie jest pewnym asekuranctwem w stosunku do samej bohaterki, jak i czytelników? Powiedzmy wprost, że to, co przydarza się Zośce w relacjach damsko-męskich, może spotkać każdą dziewczynę, każdą kobietę. Niepewność własnych emocji, nagłe zwroty uczuć…

E.K.: Obdarzyłam Zośkę niebiańskim zapachem jako formą tajemnicy do odkrycia. To coś, co bohaterka ma się pod nosem, a co jest jednocześnie nieuchwytne. Oczywiście, że w tym sensie każdy z nas ma w sobie coś, co jest naszą zaletą i skazą jednocześnie, błogosławieństwem i przekleństwem w jednym. Zawracamy często do tego samego punktu, potykając się w tych samych miejscach i nie rozumiejąc według jakiego schematu działamy. Dopiero gdy go rozpracujemy, wydaje nam się banalnie prostym szyfrem do złamania.

C.D.: Dużo ostatnio dyskutuje się o modelach rodziny, rolach, jakie jej członkowie powinni pełnić. Abstrahując od słuszności argumentów różnych stron, jakie rodzaje kobiecych ról uosabia Zośka?

E.K.: Zośka jest wolnym duchem, który nie chce przyjąć na siebie żadnej z narzuconych ról. Stąd co chwilę trafia do innego kraju, w objęcia innego mężczyzny czy do innej pracy. Uwielbia poruszać się po całej skali, nie tylko uczuć, ale także społecznych opcji, w które wskakuje i z nich wyskakuje. Nie marzy jej się mąż ani kariera, woli kolekcjonować nasycone emocjami sytuacje.

C.D.: A jak to jest z tymi oczekiwaniami w życiu? Tymi rodzinnymi, tymi ze strony bliższych i dalszych znajomych… Czy to jest element, który nas ogranicza, zwłaszcza kobiety, czy może przeciwnie, np. wyzwala do działań?

E.K.: Moim zdaniem ogranicza, ale pozwolenie na to ograniczenie tkwi w nas. Dopóki nie poznamy siebie, nie wiemy, co nam odpowiada. W tej sytuacji nawet trudno nam ocenić, czy jesteśmy gdzieś z własnego czy czyjegoś wyboru. Jest takie stwierdzenie w psychologii, że przez większość życia jesteśmy pod dyktando rodziców, bo albo zgadzamy się na wypełnianie ich projekcji, albo odbijamy o 180 stopni i działamy na przekór ich oczekiwaniom. Żadna z tych opcji nie ma jednak nic wspólnego z naszym wyborem pomysłu na siebie, bo spełniając czyjś sen lub uciekając od niego, nie mamy czasu zająć się sobą i swoją drogą, która czeka na nas.

C.D.: Fizycznie Zośka jest boginią o uwodzicielskim zapachu. Czy nie boi się Pani zarzutów ze strony nieposągowych czytelniczek, że stworzyła Pani modelowy ideał niewpisujący się w rzeczywistość, potwierdzając tym samym stereotypowe podejście do kobiecości?

E.K.: To prawda. Zośka ma urodę, ale głównie dałam jej pewność siebie. Od dziadka dostała przekonanie, że jest wyjątkowa i to jest jej główny atrybut. Kradnie, zdradza, leni się, ale z przekonaniem, że ma do tego prawo. To dlatego ludzie do niej lgną. Czują jej siłę. Podoba mi się taka opowieść o Ingrid Bergman, która popisywała się numerem z wyszarpywaniem obrusa spod zastawy, bez uronienia kropli wody. Zaskoczonemu towarzystwu tłumaczyła „to nic trudnego, musisz mieć tylko pewną rękę”. Ta pewna ręka nie wzięła się w niej znikąd. Była wielbiona przez swojego ojca. Podobnie jest w przypadku Zośki. Sama uroda by jej nie poniosła przez książkowe życie. Pewność siebie niesie.

C.D.: W „Siedmiu ślubach mojej siostry” panuje swoisty klimat, niepowtarzalna atmosfera. Trochę odrealniona, przybrana słodkością wspomnień i poczuciem humoru. Skąd decyzja, by właśnie tego typu stylistykę zaoferować czytelnikowi?

E.K.: Od listopada do lutego, gdy za oknem najciemniej, napadam na biblioteczki przyjaciół i kawiarni oraz witryny księgarń w poszukiwaniu czegoś zabawnego, poprawiającego humor, wytrącającego mózg ze skupiania się na ciemnicy dookoła. Gdy trafiam na coś inteligentnie wesołego, czuję się jakbym znalazła życiodajną wodę.  Moja córka uraczyła mnie kiedyś takim stwierdzeniem, „gdy ma się dobry humor, nawet pokrzywy mniej pieką”.  Mam nadzieję, że część osób sięgających po książki szuka w nich właśnie takiego uczucia oderwania – pełnego wejścia w opowiadaną historię i pogrzania się w jej cieple. W taki klimat celowałam.

C.D.: „Siedem ślubów mojej siostry” czyta się duszkiem, a jak się pisze taką książkę? Od razu zmierza się wytyczonym szlakiem do celu, czy następują modyfikacje, niektóre  konieczne, a niektóre niezamierzone? Przypuszczam, że bohaterka pokroju Zośki nie jest prosta do poskromienia, nawet literackiego.

E.K.: Tej książki nie pisało mi się duszkiem. Opowieść mi się rwała, pruła, ślimaczyła. Głównie dlatego, że nie chciałam uwierzyć w mantrę niemal wszystkich pisarzy „stwórz plan”. Gdy w końcu dałam planowi szansę, Zośka grzecznie wskoczyła w ramy, które można było domknąć.

C.D.: Interesują mnie motywacje, z powodu których napisała Pani tę książkę? Gdyby to była wyłącznie indywidualna potrzeba, myślę, że pierwopis nadal leżałby sobie cichutko w szufladzie. A tak zakładam, że jednak był jakiś cel, jakieś przesłanie, komunikat do odbiorcy. Czy tylko rozrywka beletrystyczna?

E.K.: Nosiłam tę historię w sobie z przekonaniem, że jest warta opowiedzenia. Jako fanka historyjek, opowieści i puent uważałam, że trzymanie jej pod kocem byłoby czystym marnotrawstwem. A skoro żyjemy w świecie „zero waste”, to nie mogłam na to pozwolić.  

C.D.: Wszystko, co pierwsze, zwykle zostaje z nami na zawsze. Mam na myśli wrażenia z tym związane. Pierwsza miłość, pierwszy samochód, pierwsza książka… Jakie odczucia Pani towarzyszą w związku z napisaniem, a następnie wydaniem książki? „Siedem ślubów mojej siostry” jest już na rynku przecież od pewnego czasu.

E.K.: Gdy na wieczór autorski przyszli przyjaciele i w ich towarzystwie usłyszałam na głos fragment książki, czułam euforię. To był wieczór idealny. To uczucie zostanie ze mną. Ale od kolejnego ranka pies czekał na wyprowadzenie, bułki na posmarowanie masłem, kaloryfery na odpowietrzenie, katar na wyleczenie. Taki przekładaniec mi odpowiada.

C.D.: Co czuje autorka, gdy dowiaduje się od swoich czytelników, że w książce przez nią napisanej odnajdują coś, czego autorka absolutnie by się nie spodziewała, o czym autorka sama nie myślała, tworząc ją. Czy to wciąż jest wówczas dla Pani taka sama książka, czy może inna?

E.K.: Przyklaskuję. Zdaję sobie sprawę, że każdy czyta książki, ogląda filmy i wystawy przez swój pryzmat, swojego postrzegania świata, swoich kolorów życia. Jest takie zdanie w książce „marzyć o rzeczach małych i wielkich kosztuje tyle samo. Lepiej marzyć o wielkich”. Zaczerpnęłam je z rozmowy w windzie z moim znajomym, a potem powiedziałam mu, że zrobiłam z niego użytek. Cieszę się, że pójdzie dalej – powiedział. Taki był mój zamysł puszczenia różnych zdań w ruch. Jeżeli w kimś zarezonują – świetnie, jeżeli nie – zostaną tylko słowami.

C.D.: A na koniec pytanie o prywatne podwórko. Mówi Pani, że chodzi wcześnie spać. Nie szkoda zapadać w sen, gdy wokół tyle się dzieje?

E.K.: O nie! Snu nigdy nie traktowałam jako straty, ale wejście w nową rzeczywistość. Mam kolorowe i ciekawe sny, dlatego dużym szacunkiem darzę aktywność przeżywaną z zamkniętymi oczami. Co ciekawsze kąski zapisuję. O ile nigdy nie byłam fanką pamiętników, to do zapisanych snów chętnie wracam. A już ostatnio jak przeczytałam, że Kora lubiła zapisywać sny, poczułam się zupełnie rozgrzeszona ze swojego „spaniowego” hobby.

C.D.: Bardzo dziękuję za rozmowę. Czytelników zainteresowanych książką Edyty Kochlewskiej pt. „Siedem ślubów mojej siostry” zapraszam na strony Oficyny Wydawniczej SILVER. Tam można książkę kupić, a przy okazji przejrzeć inne propozycje wydawnictwa.

E.K.:  Dziękuję za takie dokładne przepytanie mnie. 

Patronacką recenzję książki Edyty Kochlewskiej pt. "Siedem ślubów mojej siostry" z Oficyny Wydawniczej SILVER znajdziecie w linku poniżej. Zachęcam do zapoznania się😊

Edyta Kochlewska "Siedem ślubów mojej siostry" z Oficyny Wydawniczej SILVER

Założyciele Wydawnictwa JanKa gośćmi "Rozmów z Duszkiem"

Janina Rogalska-Koźbiel i Jan Koźbiel
gośćmi "Rozmów z Duszkiem"

Pani Janina Rogalska-Koźbiel i Pan Jan Koźbiel są założycielami Wydawnictwa JanKa, które istnieje na rynku od ponad 12 lat. Dla wydawnictwa najważniejszy jest autor i jego dzieło, stąd między innymi tyle uwagi poświęca się w wydawnictwie, by autor poczuł się komfortowo. 

JanKa wydaje głównie powieści, opowiadania i reportaże. Spod ich redaktorskich skrzydeł wyszły takie książki jak, np. 

"Wskrzesina" Artura Boratczuka, 

"Ręce ojca" Aleksandry Julii Koteli,

"Cichoborek" Urszuli Stokłosy, 

"Maryla i Debora", "Cień Debory" Magdaleny Mosiężnej,

"Archipelag Lewiatana" Marcina Cieleckiego,

"Niskorosła" Joanny Bartoń,

"Stół" Marty Horbal.

Wielu autorów debiutowało z JanemKa. 

A teraz w "Rozmowach z Duszkiem" możemy posłuchać, jak wygląda praca wydawnictwa, do czego potrzebny jest autor, a do czego redaktor i jak to między nimi bywa. Dywagujemy o współczesnej literaturze, a także o "homeopatycznych" zaletach książek z wydawnictwa JanKa. 

Rozmowę zamykamy krótką wzmianką akcji #SzczepimySięDuszkiem. 

Swietłana Aleksijewicz "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" i Kate Brown "Czarnobyl. Instrukcje przetrwania" z Wydawnictwa Czarne

 

Swietłana Aleksijewicz
"Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" 
i Kate Brown "Czarnobyl. Instrukcje przetrwania"
z Wydawnictwa Czarne

Niezmiernie rzadko przedstawiam Wam książki w pakiecie. Taka sytuacja miała miejsce w przypadku książek Macieja Siembiedy pt. „444” oraz „Miejsce i imię”, a także Kena Folletta „Filary ziemi”, „Świat bez końca” i „Słup ognia”. Zestawy łączyła nić przewodnia – główni bohaterowie lub potomkowie głównych bohaterów. Co jest nicią przewodnią w przypadku tytułów „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” Swietłany Aleksijewicz czy „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” Kate Brown? Poszukajmy. Pierwsza zbieżność: autorki są kobietami. Owszem. Druga zbieżność: oba tytuły to reportaże. Zgadza się. Trzecie powiązanie: oba ukazały się z wydawnictwa Czarne. Tak. I kolejne: historie przedstawione w obu książkach dzieją się w Związku Sowieckim. To wszystko racja, lecz tak naprawdę zdecydowałam się przedstawić Wam te tytuły razem ze względu na jeden – dla mnie niezwykle istotny – powód, a mianowicie obie te książki pokazują, jak niewiele warte jest życie jednostki żyjącej w systemie, w którym w imię szczytnego „dobra ojczyzny” nieludzka władza jest w stanie poświęcić bez wyjątku każdego ze swoich obywateli, natomiast zindoktrynowani obywatele są w stanie oddać państwu to, co mają najcenniejsze, życie własne i swoich bliskich.

O drugiej wojnie światowej powstało wiele książek, mnóstwo filmów, a wojna ojczyźniana, czyli obronna przeciwko agresji Niemiec w 1941 r. na ZSRR, wciąż jest tematem budzącym w Rosji skojarzenia z nadludzkim bohaterstwem niezłomnych żołnierzy. Swietłana Aleksijewicz w reportażu „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” zmieniła perspektywę i przeniosła ciężar z męskiego heroizmu na wojnę ukazaną oczami kobiet, które również służyły w armii. Były lekarzami, sanitariuszkami, telefonistkami, zaopatrzeniowcami, szyfrantkami, lecz także strzelcami wyborowymi, mechanikami, lotniczkami, fizylierkami… długo by można wymieniać. Co ważne, w relacjach rozmówczyń, do których dotarła Aleksijewicz, i które przytacza w szerokich fragmentach, nie dominuje obraz męstwa czy odważnych czynów, choć te również tam się pojawiają, a wyłania się obraz krzywd, bólu, cierpienia, codziennego znoju, brudu, niedożywienia, zmęczenia i bezradności, obraz końca życia i jego odmian od szybkiej śmierci do powolnego konania. Aleksijewicz przytacza na tyle obszerne wypowiedzi, że czytelnik samodzielnie i bez zbędnej narracji może odtworzyć rozgrywające się sceny wojenne. Jest z nimi pozostawiony sam, by je przeżył wewnętrznie, odczuł intuicyjnie. W niemal każdej relacji wciąż czuć ogromne emocje, a przecież Aleksijewicz prowadziła te rozmowy grubo po 40 latach od zakończenia wojny. Rozmówczynie wspominają nastroje, w jakich zaciągały się w szeregi czerwonoarmistów, a z czasów walk niemal wszystkie zapamiętały głównie wstrząsający zapach krwi, pożogi i zwęglonych ciał. Niektóre do tej pory nie ubierają nic czerwonego. Nauczyły się żyć z wojennymi widmami, pochowały je w głębokich zakamarkach świadomości, dopóki po nie znowu nie sięgną. Mówiąc o niektórych chwilach, nawet po dziesiątkach lat nadal łamie im się głos, bezradnie milkną, bo gdy raz zetknąłeś się z wojną, ona już cię nigdy nie opuści. Zawsze będzie tkwić zadrą w sercu.

Aleksijewicz poruszyła także aspekt kobiecej fizyczności aż po zmagania się z fizjologią, dla której wojna nie zawsze okazywała się być barierą, myć się trzeba było mimo wybuchów, a wypróżniać pod ostrzałem. Nie było ani czasu, ani miejsca na intymność. Większość kobiet wspomina, że najczęściej albo z wycieńczenia, albo z powodu traumatycznych przeżyć zatrzymywał się im cykl miesiączkowy, wcześniej też musiały sobie jakoś radzić. Zero taryfy ulgowej.

 Niezwykle poruszające okazały się wypowiedzi żołnierek, jak były postrzegane po wojnie zarówno przez mężczyzn, jak i przez inne kobiety, które nie walczyły. Frontowe dziewczyny skażone okrucieństwem walk i wszechobecnej śmierci nadawały się na pocieszycielki, na wojowniczki, lecz już nie na żony, kochanki czy matki.

Zaskakujące z mojego punktu widzenia okazały się motywacje kobiet, dziewcząt, które mimo młodego wieku (poniżej 18 lat) próbowały zaciągnąć się do armii w obronie ojczyzny. Często musiały uciekać się do kłamstw, by ominąć procedury wstąpienia w wojskowe szeregi, a wszystko dla rodzinnej ziemi. Tego wymagał przecież od nich komsomolski honor, wychowanie oraz okoliczności polityczne, poza tym oczekiwał tego od nich sam dobrotliwy batiuszka Stalin. Czas szybko zweryfikował zarówno ich motywacje, jak i oczekiwania. Nie tylko powojenne powroty radzieckich jeńców z niemieckiej niewoli pokazały, jak ojczyzna traktuje swoich obrońców. Lepiej zginąć lub samemu się zabić, niż trafić do niewoli. Jeniec w ówczesnej perspektywie rządzących to zaprzaniec i zdrajca.

Jak wspomniałam wcześniej, Aleksijewicz rzadko wkracza w relacje swoich rozmówczyń. Właściwie głównie na początku wprowadza czytelnika w tło zbierania materiałów, a potem zostawia go sam na sam z kobietami, z ich emocjami, przeżyciami, wspomnieniami. Surowość tych faktów, opisy zdarzeń, choć przytaczane dziesiątki lat po wojnie, wciąż zatrważają autentycznością i piorunują mocą.

„Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” Kate Brown to również reportaż, to również historie, które wydarzyły się na terenach dawnego ZSRR. Chyba większość z nas pamięta, że 26 kwietnia 1986 r. wybuchł reaktor elektrowni jądrowej, w efekcie doszło do skażenia ogromnych terenów nie tylko wokół samej elektrowni. Blisko pół wieku od zakończenia wojennej tragedii dochodzi do kolejnej, wprawdzie nie wojennej, lecz znowu takiej, w której życie ludzkie dla państwa nie jest warte funta kłaków.

Reportaż Kate Brown jest zupełnie inny w formie od tego, który stworzyła Swietłana Aleksijewa. Brown wprawdzie również przez lata przedzierała się przez ogrom materiałów dot. Czarnobyla, jednak czytelnikowi przedstawia fakty już w otoczce komentarza. Obszernych cytatów nie macie tu co szukać, ledwie krótkie wypowiedzi wplecione w narrację. Autorka prowadzi czytelnika za rękę obranymi przez siebie ścieżkami, podsuwa fakty, interpretuje je, analizuje. Robi to w sposób fachowy, konsekwentny. Rozprawia się z argumentami przeciwników, ani na chwilę nie tracąc celu. Brown skupiła się nie tyle na samym fakcie awarii w elektrowni, co na jej skutkach, próbach nieratowania mieszkańców – pozornych wysiłkach podejmowanych bezpośrednio po wybuchu, jak i później, po tygodniach, miesiącach i latach (zresztą aż do dziś).

Czy jeśli oczy nie widzą krwi, nie widzą rozczłonkowanych ciał, a uszy nie słyszą jęków konających, to czy rozmiar tragedii jest mniejszy? Najwidoczniej. W przypadku katastrofy, jaka miała miejsce w Czarnobylu, nie było krwi, nie było pokiereszowanych zwłok. W ogóle niewiele było wiadomo, bo świat o zdarzeniu dowiedział się post factum a i to ze źródeł pośrednich. Może więc i wybuchu też nie było? Wg oficjalnych danych w następstwie katastrofy w Czarnobylu zginęły 54 osoby. W dwudziestym wieku wiedziano o skutkach reakcji atomowych, po zbombardowaniu Hiroszimy i Nagasaki badano osoby zwane hibakusha, czyli te, które przeżyły wybuch atomowy, poza tym mocarstwa przez lata prowadziły próby nuklearne, mierząc ich następstwa. Lekarze i naukowcy znali skutki choroby popromiennej, jednak tu przez lata większość medyków, fizyków i innych specjalistów twierdziła, że dawka promieniowania była zbyt mała, żeby móc mówić o negatywnych konsekwencjach. Brown przekopuje mnóstwo raportów, sprzecznych danych, fragmentarycznych zbiorów analiz, niekompletnych opisów, próbując pokazać, jak starano się bagatelizować skutki katastrofy. Z mojej perspektywy niezwykle interesujące są intencje nie tylko samego ZSRR i republik związkowych, lecz także państw i instytucji ościennych, zainteresowanych wykazaniem, że technologia atomowa to samo złoto. Oczywiście można dyskutować nad jej wadami i zaletami, czy w ogóle jesteśmy w stanie zabezpieczyć się przed sytuacjami nieprzewidzianymi, co pokazuje choćby przypadek Fukushimy, ale mnie absolutnie pochłonęły działania służb przerzucających się odpowiedzialnością za tragedię, umniejszających skutki promieniowania, zastraszających tych, którzy ośmielili się zauważać związek przyczynowo-skutkowy między wybuchem a późniejszymi zachorowaniami.

Reportaż Brown to nie są suche fakty i liczby, to pokazanie sytuacji milionów osób z obszarów pogranicza, głównie między Ukrainą i Białorusią, które nadal żyją w skażonych domach, uprawiają radioaktywną ziemię, a ich dzieci chodzą do lasu na jagody i grzyby, które nierzadko przekraczają limit dawek bekereli przewidziany dla żywności.

Ludzie z okolic Czarnobyla nie noszą broni i nie strzelają, ale toczą walkę, walkę o życie, walkę o przetrwanie, a pośrednio też o dostęp do informacji i prawdy. Do nich też nikt nie strzela, nie podkłada bomb. Nie musi. Mieszkańcy są podtruwani regularnie, a efekty przychodzą może później niż w przypadku stosowania broni konwencjonalnej, ale są niemal równie nieuchronne.

Brown obnażyła obłudę ZSRR, który znowu w imię wyimaginowanego bezpieczeństwa, w imię dobra ojczyzny, w imię wzniosłych ideałów skazuje swoich obywateli na cichą śmierć i pełzające choroby. Znowu zwykły człowiek poległ w zderzeniu z ideą narodową, gdzie KGB mistrzowsko posługuje się kłamstwem i judaszową propagandą, byle nie przyznać się do odpowiedzialności. Związek Sowiecki w istocie od lat nie zmienił swych metod. Jeden człowiek więcej, jeden mniej nie robi różnicy, czego nie można powiedzieć o słupkach notowań politycznych.

Brown nie oszczędza też niektórych instytucji, naukowców czy lekarzy, którzy z kolei w imię własnych interesów potrafią sprzeniewierzyć życie i zdrowie innych. Jej książka, nawet jeśli nie jest wolna od wad, w świetny sposób ukazuje funkcjonowanie powiązań, grup interesów, jak można rozmywać argumenty, pływać w mętnej wodzie i zmieniać front w zależności od okresowych trendów.

W „Czarnobylu. Instrukcjach przetrwania” autorka zwraca też uwagę na szerszy, globalny kontekst wykorzystania energii z atomu. Stawia pytania dotyczące bezpieczeństwa i korzyści nie tylko dla samego społeczeństwa, lecz również dla środowiska.

Jak widzicie, obie przedstawione przeze mnie książki są wprawdzie różne tematycznie i bardzo odmienne stylistycznie, jednak łączy je podejście do wartości, jaką jest życie ludzkie. Twór państwowy, który wykorzystuje intencjonalnie obywateli dla swoich celów, nie waha się poświęcić ich życie dla doraźnych zadań, w mojej ocenie nie jest godny nazywać się państwem.

Książki pt. „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” Swietłany Aleksijewicz oraz „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” Kate Brown ukazały się pod auspicjami Wydawnictwa Czarne i obie te pozycje gorąco Wam polecam.